Oh jee! Een scheur in mijn muur, wat is er aan de hand? Zoek niet verder, in deze blog geven we je antwoord op oorzaak van de meest voorkomende scheuren. Ook geven we je aan of het erg is of niet. We maken het lekker ‘Jip en Janneke’ zodat het voor iedereen te begrijpen is.
Een horizontale scheur in het stucwerk binnen
Scheuren in het stucwerk zijn in de meeste gevallen niet erg omdat ze niet ‘constructief’ zijn (m.a.w. ze hoeven het huis niet bijeen te houden) en omdat ze makkelijk op te lossen zijn. Ok, dat lucht al op. De oorzaak van deze scheuren ligt meestal in de krimp van het materiaal. Je ziet dit ook veel bij net verbouwde woningen of zelfs nieuwbouwwoningen.
Een verticale scheur in het stucwerk binnen oorzaak 1
Deze worden meestal veroorzaakt doordat er verschillende materialen gebruikt zijn. Elk materiaal zet uit (door warmte) en krimpt (door kou). De mate waarin ze dit doen noemen we een uitzettingscoëfficiënt. Als 2 of meer toegepaste materialen een ander uitzettingscoëfficiënt hebben, dan kunnen dit soort scheuren ontstaan. Het wegwerken van de scheur is vrij eenvoudig. De stukadoor kan je hierbij helpen. Ze schrapen de scheur uit, plaatsen een netje over de scheur en stuken hem helemaal weer netjes dicht. Als de stuc droog is, kan je de (liefst hele) muur overschilderen. Let op: het kan zijn dat een scheur ooit weer een keer een klein beetje terug gaat komen. Deze scheuren zijn in de meeste gevallen niet erg, omdat ze niet ‘constructief’ zijn (m.a.w. ze hoeven het huis niet bijeen te houden) en omdat ze makkelijk op te lossen zijn.
Een verticale scheur in het stucwerk binnen oorzaak 2
Een andere oorzaak van een verticale scheur in het stucwerk van de binnenmuur kan zijn dat er zetting is ontstaan. Stel jij staat met je blote voeten op het strand. Er rent iemand vlak langs jou heen en hierna voel je dat één been net even wat verder in het zand weg zakt. Dat is zetting.
Bij jouw huis kan zetting verschillende oorzaken hebben. Het kan zijn dat je een funderingstype hebt die vergelijkbaar is met de blote voeten die op het strand staan (dit is fundering die op het zand staat, ook wel fundering ‘op staal’ genoemd). Dit type fundering kan na verloop van zijn ‘plek’ gaan vinden (met andere woorden: een stukje verzakken). Dat is niet erg.
Ook kan het zijn dat er een aanbouw aan de woning is geplaatst. Als deze aanbouw een stukje zetting krijgt, dan trekt de aanbouw aan het huis waardoor er een verticale schuur kan ontstaan in de muur. Deze scheuren zijn in de meeste gevallen niet erg, omdat ze niet ‘constructief’ zijn (m.a.w. ze hoeven het huis niet bijeen te houden) en omdat ze makkelijk op te lossen zijn.
Verticale scheurtjes of barsten in je binnenmuren
Vaak ontstaan deze scheuren door een ongelijke belasting op de binnenmuur. Het gaat er even om wat er precies gebeurt op de verdieping hierboven. Wat staat hier precies dat zwaar is in gewicht? Ligt er ergens beton, staan er zware kasten of iets anders? Dit kan deze scheurtjes veroorzaken. Het kan ook komen door trillingen van bovenaf. Geen zorgen, deze scheurtjes zijn meestal onschuldig. Een stukadoor kan ze prima wegwerken. Als je handig bent kan je dit eventueel ook zelf doen met flexibele overschilderbare kit.
Scheurtjes in het plafond van de slaapkamers/slaapverdieping
Dit zijn een van de meest voorkomende scheurtjes die we zien in oude woningen. Ze komen doordat er nog een oud ‘stuc op riet’ plafond op de slaapverdieping zit. In dit plafond zit riet gebundeld aan het rachelwerk met metaaldraadjes en dit metaaldraad drukt op het stucwerk. De vroegere zolderverdiepingen waren vaak niet ontworpen om vol te belasten/bewonen. Doordat dit wel in de loop der tijd is gebeurd is de ballast van de zolderverdieping hoger dan ooit bedacht. Deze extra ballast zorgt dat het metaaldraad dan doordrukt in het stukwerk. Hierdoor ontstaan de scheurtjes die je ziet. Deze scheuren zijn niet constructief en niet erg. Je kan (als je het plafond wilt laten zitten) eventueel glasvliesbehang op het plafond aanbrengen en deze overschilderen. Hierdoor maskeer je de scheurtjes en ook eventuele nieuwe scheurtjes.
Scheuren in een betonnen plafond of vloer
Dit zijn scheuren die serieus genomen moeten worden. Scheuren in een betonnen plafond of betonnen vloer kunnen duiden op problemen met de wapening van de betonvloer. Het kan ook als oorzaak hebben dat deze te zwaar belast is. Met name scheuren in het midden van de overspanning van de vloer / plafond aan de onderkant moeten nader onderzocht moeten worden. In het midden van de overspanning treedt namelijk het grootste “buigend moment” in de vloer op. Dat resulteert in trekspanningen in het beton aan de onderkant van de vloer.
Gevaarlijke situaties in betonnen vloeren ontstaan als:
-er niet genoeg betonstaal in de vloer zit of
-als het betonstaal niet goed is aangebracht of
-als het betonstaal is gaan roesten als gevolg van verkeerde stoffen in het beton (betonrot) of
-als de vloer een zwaardere belasting moet dragen dan waarop deze is ontworpen
Het dringende advies bij constatering van dergelijke scheuren: direct nader onderzoek laten doen door een bouwkundig specialist.
Een verticale scheur binnen onder het raamkozijn
Deze scheuren ontstaan door zetting (zie uitleg eerder in deze blog). Als de scheur alleen binnen zichtbaar is en buiten in de gevel zie je niks dan zijn deze scheuren in de meeste gevallen niet erg. Er is dan een natuurlijke ‘dilatatie’ ontstaan. Korte uitleg over het begrip ‘dilatatie’: bij muren geldt dat ze niet te lang uit 1 stuk mogen bestaan. Let maar eens goed op bij de gevel van nieuwbouwwoningen. Je zal zien dat er om de zoveel meter in de gevel van boven naar beneden een kleine tussenruimte zit. Dit moet omdat anders de muur gaat scheuren (dilateren) door de werking van het materiaal en/of zettingen. In veel oude woningen ontbreekt dit waardoor er een scheur kan ontstaan die deze ‘dilatatie’ vanzelf (op een natuurlijke manier) creëert. Een natuurlijke dilatatie dus.
Diagonale scheuren in de buitengevel
Zijn er meer dan 1 diagonale scheuren in de gevel? Dan zijn dit scheuren om je er zorgen over te maken. Deze scheuren kunnen duiden op grondverzakkingen of problemen met de fundering. Vaak lopen deze scheuren richting ramen en gevelopeningen. Schakel direct een bouwkundig specialist in om nader onderzoek te plegen.
Horizontale scheuren in de buitenmuur/gevel
Zie je horizontale scheuren in de buitenmuur en zijn er ook 1 of meer diagonale scheuren, dan kan dit wijzen op funderingsproblemen. Een andere oorzaak kan zijn dat het komt door spatkrachten vanuit de kap van de woning. Jip en Janneke uitleg over het begrip ‘spatkrachten’; dit heeft te maken met het gewicht van het dak dat op de gevel rust. Als hier constructief iets niet goed zit kunnen er horizontale scheuren onder de kap ontstaan. Soms herken je dat extra goed door stenen in de muur die naar buiten ‘uitspatten’. In beide gevallen is het in ieder geval: slecht nieuws. Schakel een bouwkundig specialist in om nader onderzoek te plegen.
Verticale scheuren in buitenmuur
Een of meer verticale scheuren in de buitenmuur kunnen wijzen op een ‘thermische lengteverandering van de buitengevel’. Geen zorgen, we leggen uit wat dit betekent. Je buitenmuur zet uit en krimpt door temperatuurwijzigingen. Als het warm is dan wordt je buitenmuur langer, wordt het koud, dan krimpt hij en wordt hij korter. Het is ongelooflijk, maar waar. Zoals je hopelijk snapt is het totale gewicht (de massa) van een buitenmuur enorm. Een muur mag niet te lang uit 1 stuk zijn. Er moeten tussenruimtes in de muur worden gezet zodat de muur voldoende bewegingsvrijheid heeft als hij uitzet of krimpt. Je ziet bij veel oude woningen dat tussenruimtes/dilataties in de buitenmuur ontbreken. Na een paar weken warm weer is de muur flink uitgezet en is dus langer geworden. Wordt het nu snel koud dat gaat de muur snel krimpen. Dit heet ‘thermische lengteverandering’ en deze ‘krimp van de muur’ levert enorme ‘trekkrachten’ op. Deze trekkrachten kunnen resulteren in een rechte verticale scheur in de buitenmuur. Een voordeel van zo’n scheur is, dat er nu wel een tussenruimte in de muur is ontstaan die ze er eigenlijk bij de bouw van jouw huis al in hadden moeten zetten. Hij is ‘natuurlijk’ ontstaan en heet daarom een ‘natuurlijke dilatatie’. In principe is zo’n scheur onschuldig. Het punt is alleen dat hij na verloop van tijd groter kan worden. Dit komt doordat er in de scheur afbrokkelende stukjes metselwerk kunnen achter blijven. Deze kunnen verhinderen dat de muur weer dicht kan trekken als het weer warm weer wordt. Dit afbrokkelend metselwerk zit dan in de weg en duwt de scheur nog verder open. Het beste is daarom dat je zo’n scheur netjes af laat werken door er een nette schone dilatatievoeg van te maken of na hem goed vrij te hebben gemaakt van afbrokkelend metselwerk, er een zogenaamde ‘rugvulling’ in te plaatsen.
Diagonale scheuren boven de ramen van smal naar breed (^)
Zie je dit soort scheuren? Sorry, maar dit is ook slecht nieuws. Boven je ramen zit een latei. Dit is een houten, betonnen of stalen ligger die al het metselwerk boven je raam opvangt. Dit soort scheuren wijzen erop dat je latei de ballast die hij moet opvangen niet meer aan kan. Er zit een kans in dat je latei vervangen moet worden. Vaak plaatsen ze dan een latei terug die sterker is. Haal in dit geval een bouwkundig specialist erbij.
Diagonale scheuren boven de ramen van breed naar smal (V)
Zie je scheuren boven je ramen die lopen als een ‘V’? Dan is dit minder ingrijpend om op te lossen. Ook deze scheur heeft met je latei te maken (dus de ligger boven je raam die al het metselwerk erboven opvangt). Zo’n latei is dus een houten, stalen of betonnen ‘balk’. Deze zet uit bij warmte. Hij wordt dus langer. Maar als hij langer wordt, moet hij dat wel kunnen. Daarom hoort er aan de kopse kanten van de latei een stukje ruimte te zijn. Dit noemen we een stootvoeg. Als deze er niet is of als deze dicht zit met iets, dan kan de latei niet breder worden en drukt hij je metselwerk boven je raam kapot en kunnen er scheuren ontstaan zoals te zien is in de illustratie.
De oplossing is om de stootvoegen te openen. Vaak dient er ook nog een zogenaamd ‘oplegvilt’ of ‘glijfolie’ aangebracht te worden zodat de latei beter kan bewegen. Ook hiervoor het advies, om een bouwkundig specialist in te schakelen.