Een bodemrapport heet ook wel een omgevingsrapportage. Je gaat een huis of een perceel grond kopen en je hebt een bodemrapport of omgevingsrapportage ontvangen. Hoe moet je dat rapport nou in hemelsnaam lezen en wat kan je er mee?
Allereerst: wij hebben dagelijks met dit soort rapporten te maken en zullen gelijk met de deur in huis vallen: het is een absolute verschrikking om nu goed te snappen wat daarin staat. Dit vinden zelfs milieukundigen. Maar goed. Laten we jou simpel uitleggen wat je er mee kan en hoe je hem moet lezen. Wel is het belangrijk om je eerst even te vermoeien met een stukje algemene theorie, zodat je het beter gaat snappen.
Waar komen bodemrapporten vandaan?
Als er ergens werkzaamheden in Nederland plaats gaan vinden, dan is het vaak verplicht om een verkennend bodemonderzoek te laten verrichten op de plek van de werkzaamheden. Denk bij dit soort werkzaamheden aan nieuwbouw, grote verbouwingen, werk aan de weg(en) of als er ergens een wijzigingen van het bestemmingsplan plaatsvindt.
Er komt dan een gespecialiseerd bedrijf in bodemonderzoek aangestuurd om op locatie een verkennend onderzoek naar de bodem te verrichten. Wat en op wat voor manier dit bedrijf te werk gaat is afhankelijk van de aard van de situatie en is vervolgens gebonden aan vaste NEN gecertificeerde richtlijnen (NEN5740).
Het onderzoeksbedrijf doet dus een verkennend onderzoek en maakt een onderzoeksrapport. Deze gaat naar de opdrachtgever (=aanvrager van de werkzaamheden). De opdrachtgever van het onderzoek dient dit onderzoeksrapport vervolgens weer in bij het ‘bevoegd gezag’. Met bevoegd gezag bedoelen we het overheidsorgaan dat verantwoordelijk is voor het verstrekken van de goedkeuring van de werkzaamheden. Dat kan de gemeente zijn of de provincie.
Zo’n beetje elk rapport dat er wordt gemaakt voor onderzoek, vaststelling, sanering, melding of rapportage van een bodem, wordt centraal vastgelegd bij een omgevingsdienst. Een omgevingsdienst is een overheidsorgaan dat zich bezighoudt met vergunningverlening, toezicht en handhaving op het gebied van milieuzaken. In Nederland zijn ca 30 omgevingsdiensten.
Die beheren een enorm digitaal dossier met al deze onderzoeks- en feitelijke bodeminformatie per locatie. Als je nou wilt weten wat er bekend is aan bodeminformatie over een bepaalde locatie in Nederland, dan kan je bij de verantwoordelijke omgevingsdienst een bodemrapportage (ook wel ‘omgevingsrapportage’ of ‘milieurapport’) opvragen. Dit kost vaak rond de €25,-. Je ziet hier een voorbeeld van zo’n omgevingsrapportage.
Maar wat staat hier nu precies in een omgevingsrapport?
De omgevingsrapportage laat alle bekende data zien in een straal van (vaak) 25 meter om het adres heen dat jij hebt aangevraagd. Er is echt bijna altijd wel informatie bekend in de straal van 25 meter om jouw huis. Het rapport kijkt o.a. naar:
-Is mij bekend of er grondwater in die omgeving vervuild is of vervuild kan zijn?
-Liggen in dit gebied oude olietanks (HBO tanks) en zo ja waar en wat is hier mee gebeurt?
-Wat voor onderzoeksrapporten naar de bodem hebben in de omgeving plaatsgevonden en wat melden deze?
-Als er vervuiling is, welke waardes zijn er dan gemeten en valt dit binnen de range ok of is de gemeten vervuilingswaarde echt wel ernstig/zorgwekkend te noemen?
-Zijn er saneringsbevelen of andere bevelen vanuit de wet bodembescherming ergens opgedragen en zo ja waar en wat is de status daarvan?
De opbouw van een bodemrapport
Het bodemrapport kijkt dus in een straal van 25 meter rondom het betreffende perceel naar alle bekende meldingen, verontreinigingen, historische activiteiten (bijvoorbeeld, heeft hier vroeger een tankstation gezeten), saneringen, etc etc.
Het rapport meldt altijd wel iets over hbo-tanks. Dit zijn Huisbrandolie tanks. Zijn deze er en zo ja waar? Vervolgens meldt het rapport van boven naar onder (vaak) in tabelvorm de vastgestelde metingen die er zijn verricht. Dat kan er inhoudelijk zo uit zien:
-Locatie: Zijlweg 64 Haarlem
-Type: Verkennend bodemonderzoek
-Aanleiding: Aanvraag bouwvergunning
-Rapportnummer: 1234
-Rapportdatum: 01-02-2019
-Beoordeling verontreiniging: Ernstig, niet urgent
-Conclusie: hier worden de resultaten van het onderzoek gemeld (waar je vaak echt niet wijzer uit wordt)
-Hieronder staan met een beetje geluk verwijzingen of hyperlinks naar de onderzoeksrapporten.
Waar moet je op letten bij een bodemrapport?
We gaan je hieronder even overspoelen met informatie over al deze hoe je deze zeer onduidelijke rapporten nou het beste kan snappen en waar je gewoon even nuchter (ook los van het rapport) op moet letten met oog op de bodemkwaliteit een stuk grond of een huis koopt. Let op: loop je vast of heb je helemaal geen zin om je hier nu in te verdiepen, scrol dan dan even helemaal naar onder. Hier beantwoorden we in de laatste 2 vragen wat je kan doen als je hulp nodig hebt.
De huisbrandolie tank
Vroeger werden veel huizen gestookt met huisbrandolie (hbo). Deze olie werd opgeslagen in speciale ondergrondse opslagtanks in de grond. Als olie door een beschadiging in de tank in de bodem komt, dan spreidt dit zich uit als pannenkoekenbeslag. Een klein beetje olie kan een enorm groot oppervlak grond vervuilen en erger nog: de olie komt heel gemakkelijk terecht in het grondwater, waardoor het nog een veel groter gebied kan vervuilen.
Tot 1998 konden oude olietanks door speciale gecertificeerde bedrijven worden gereinigd en afgevuld met zand. Er werd dan een KIWI certificaat verstrekt als bewijs van een voldoende gesaneerde tank.
Er zijn echter nog hbo-tanks welke nog niet gesaneerd zijn. Deze mogen niet meer gereinigd en afgevuld worden met zand, maar moeten worden verwijderd. Ook is er dan verplicht een onderzoek naar nodig naar brandstofproducten in de bodem en het grondwater. De kosten hiervoor kunnen aardig oplopen.
Om het nog erger te maken: niet alle oude hbo-tanks zijn bekend. Het kan zijn dat jij een huis koopt waar zo’n tank in de grond ligt, zonder dat het ergens bekend is.
Overigens: één van de oorzaken van het lekken van een tank is de manier hoe vroeger gepeild werd hoeveel olie er nog in de tank zat. Men ging dan met een peilstok naar binnen en sloeg daarmee op de bodem om te horen hoe vol de tank nog zat. Het gevolg is dat de plek waar de peilstok jarenlang in heeft geslagen een zwakkere plek geworden kon zijn en uiteindelijk hierdoor is gaan lekken.
Een olietank herkennen en ontcijferen uit een bodemrapport:
Hierboven lees je een deel van een bodemrapport waarin staat dat er een olietank is. Wat jij moet weten is of deze olietank door een gecertificeerd bedrijf is gereinigd en afgevuld met zand, of dat deze verwijderd is. In bovenstaande voorbeeld zie je dat de er een tank lag maar deze netjes verwijderd is. Via de link in het bodemrapport DIT KIWA certificaat downloaden. Je weet nu dat het probleem van de olietank goed en door een gecertificeerd bedrijf is opgelost.
Wat je echter nog niet weet is of de grond schoon is. Kijk daarom goed naar het bodemrapport of er oliën of andere brandstofproducten zijn gemeten en ook waar. Is dit aanwezig, dan kan het verstandig zijn om alsnog de grond te saneren, om te voorkomen dat de olie/verontreiniging zicht verspreid naar de buren. Jij bent aansprakelijk voor de schade die de buurman hieraan gaat hebben. Dit kan echt enorm oplopen.
Asbest – waar moet je rekening mee houden?
Vergeet even het bodemrapport. Ga eerst even terug met je gedachten naar het perceel of de woning waar je mee bezig bent. Heb jij asbestdaken gezien? Bij woningen zien we dit nog veel op schuurtjes. In het buitengebied kom je het heel veel tegen op boerderijen (zie ook onderstaande foto). Wat je moet weten van asbestdaken versus de kwaliteit van de bodem is het volgende. Nadat een asbest dak ca. 20 jaar oud is, gaan de vezels loslaten en spoelen deze mee met het regenwater. Als dat regenwater netjes wordt afgevoerd via een goot die aangesloten is op een hemelwaterafvoer, dan is er weinig aan de hand. Als er echter een ‘druppelzone’ is (water valt van het dak direct op de grond), dan bereiken de asbestvezels wel de grond rondom jouw woning. Het hopen is dan dat er bestrating zit rondom jouw huis. Deze bestrating weren de asbestvezels nog. Is er geen bestrating of spoelt het hemelwater ergens heen zonder bestrating, dan kunnen de asbestvezels in de bodem terecht komen. Ook belangrijk is dat bij droog weer de vezels kunnen opwaaien en hierdoor uiteindelijk ingeademd kunnen worden. Ga je een huis kopen waar op een schuurtje bijvoorbeeld nog een asbest dak zit van waar af het regenwater direct de grond in spoelt, houdt er rekening mee dat die grond tot ca. 1 meter uit de gevel dan verontreinigt kan zijn. De kans is 80-90% dat er een verontreiniging met asbest is als er een ‘druppelzone’ is (hemelwater valt direct op de grond).
Het bodemrapport is niet helderziend. Als er geen metingen zijn gedaan, wil dat niet zeggen dat er geen asbestverontreiniging is. Dat kan dus komen door asbestdaken, maar ook door asbesthoudend puin of asbesthoudende mengsels in de bodem. Asbest gevonden betekent: altijd saneren. De woning of het perceel dat jij koopt kan dus schoon lijken, maar het wil niet zeggen dat je geen grote risico’s loopt. Wil je het zeker weten: laat dan een verkennend bodemonderzoek uitvoeren (kosten ca. €1000,-).
PCB’s
Hier ga je al helemaal niet vrolijk van worden. Op asbestgolfplaatdaken die begin jaren 70 zijn geproduceerd vaak een beschermende coating aangebracht: PCB’s. Dit is puur vergif en het komt los door erosie (wind, regen, etc.). Het enge is dat we nog niet alles weten over dit spul en naar schatting zit het in 20% van de asbestdaken in Nederland. Het is niet makkelijk te herkennen en over de exacte gevolgschade is gewoon nog niet veel bekend. Als de PCB’s loskomen, dan spoelen ze mee met het hemelwater. Als het hemelwater niet middels goten wordt afgevoerd, maar direct op de grond drupt, dan komen de PCB’s ook in de grond terecht. Het goede nieuws is dat gewassen dit niet of nauwelijks lijken op te nemen. Het slechte nieuws is dat rondscharrelende dieren (zoals kippen) het wel opnemen en hiermee de voedselveiligheid in gevaar komt. Deze vervuiling kan reiken tot ca. 3 meter uit de gevel.
Saneren
Saneren kan grofweg op 2 manieren: de grond vervuilde grond wordt afgegraven en afgevoerd óf de grond wordt ter plekke gereinigd. Saneren is over het algemeen een zeer kostbaar project. Je bent vaak meerdere tienduizenden euro’s kwijt. In de veel gevallen worden de begrote kosten telkens overschreden.
Soms kan het ook meevallen. Het kan zijn dat afgraven of reinigen niet nodig is, maar het afdekken van de vervuilde bodem met bijvoorbeeld bestrating of een ‘leeflaag’ (grond) al voldoende is. Wel is het zo dat de vervuiling dan nog in de grond ligt. Er zal dan een kadastrale aantekening op het perceel komen. Je moet je dan realiseren dat toekomstige kandidaat-koper hierdoor kunnen afschrikken danwel de begrote saneringskosten voor het alsnog reinigen/afgraven in mindering willen zien op de koopsom.
Hoe dan ook, dit is de reden dat je echt vooraf goed wilt weten of je niet een huis koopt met vervuilde grond. Jij als eigenaar bent namelijk altijd verantwoordelijk voor het correct laten uitvoeren van een sanering en het betalen van alle kosten. Is er een vervuiling op jouw grond door bijvoorbeeld een lekke olietank en spreidt die vervuiling zich uit naar het perceel van de buurman, dan kan jij middels het burenrecht ook verantwoordelijk worden gehouden voor het vergoeden van alle saneringskosten bij de buurman. Neem bodeminformatie en bodemonderzoek daarom altijd heel serieus!
Lees goed de conclusies van elk onderdeel
Zie onderstaande waarneming en conclusie:
Er is hier dus in een verkennend onderzoek lichte verontreiniging vastgesteld. Hiervan is de beoordeling ‘niet ernstig’. De grond is vervuild met bepaalde metalen. Deze zijn locatie gebonden en blijven dus zitten waar ze zitten. Echter, er zijn ook min. oliën gemeten, en deze zijn NIET locatie gebonden zij zijn ‘mobiel’. Die spreiden zich dus makkelijk uit en komen ook makkelijk in het grondwater terecht. Het is daarom goed om dit verkennende onderzoek verder te lezen (via de downloadlink in het rapport) om precies te weten hoe het zit.
Let op de interventiewaarde en de vervolgacties
Zie onderstaande rapport bij de rode pijl.
Hier staat Ondergrond: minerale olie > I. De I staat voor ‘Interventiewaarde’. Groter dan de interventiewaarde (zoals in dit voorbeeld) betekent gewoon ‘verontreinigd’. Hier leest je verder in de conclusie dat het niet de status ‘ernstig’ krijgt. Dat komt omdat er geschat wordt dat er maar 2,2m3 grond vervuild is. Pas bij meer dan 25m3 vervuilde grond ben je verplicht om te saneren. Wat we wel hier lezen is dat de grond daadwerkelijk verontreinigd is. Als we verder lezen, dan zien we dat de zaak nog wacht op beoordeling van de gemeente en dat er nog niks besloten/beoordeeld is. Bij dit perceel zou het dus verstandig zijn om eerst contact te zoeken met de gemeente en te vragen wat de status is van hun besluitvorming over de vervuiling. Vinden zij dat er wel gesaneerd moet worden, dan kan het kopen van dit huis zomaar eens heel duur gaan uitvallen.
Waar is de verontreiniging en is deze mobiel of is deze immobiel?
Heel vaak lees je iets in een bodemrapport waar je gewoon echt niet wijzer van wordt. Een voorbeeld vind je hieronder. Kijk er even naar en hierna gaan we je uitleggen hoe je dit moet lezen en waar je op moet letten.
Je leest dat de PAK’s (Polycyclische aromatische koolwaterstoffen) die gemeten zijn in het puin/sintels hoger zijn dan de interventiewaarde. Ok, dus hoger dan de interventiewaarde (> I) is dus niet goed. Dat betekent verontreinigd. Maar met wat is er verontreinigd? PAK’s is slechts een verzamelnaam voor honderden chemische verbindingen van waterstof en koolstof. Simpel gezegd: het zijn verbrandingsresten zoals kooltjes. Sommige zijn vrij onschuldig zijn en andere erg kankerverwekkend. In de conclusie wordt aangegeven dat er ‘mogelijk sprake is van ernstige bodemverontreiniging’. Dit onderzoek dateert uit al 2006. Verder is zijn er in dit bodemrapport geen vervolgonderzoeken vermeld of andere info te vinden. Dit is het en hier stopt de informatie. Hoe hier mee om te gaan lees je hier onder.
Eerst beantwoord je de vraag: wat is de locatie van de gemeten verontreiniging? Ligt dit in de achtertuin van een woning die jij op het punt staat te kopen? Dan is dit een groot risico en dan moet je hier zeker vervolgonderzoek naar laten doen. In dit geval betrof het een vervuiling langs of onder een drukke doorgaande weg die verderop lag. De volgende vraag die jij je dan moet stellen is: kan deze vervuiling zich via de grond verplaatsen en zo terechtkomen in mijn (nieuwe) achtertuin?
Een snelle zoektocht op internet leert dat PAK’s vrijwel immobiel zijn. Dus ze kunnen zich niet of bijna niet via de grond verplaatsen. In dit geval kan het dus vrij onschuldig uitpakken voor het verderop gelegen perceel dat jij hebt of wilt kopen. Natuurlijk is en blijft het altijd goed en raadzaam om zelf een verkennend onderzoek te laten uitvoeren op het perceel dat jij hebt of dat jij wilt kopen om zoveel mogelijk risico uit te sluiten.
Zorg dat jouw alarmbellen aan staan
Als je een bodemrapport hebt dat vol staat met oude en reeds gesaneerde verontreinigingen in de directe omgeving van de woning die jij aan het onderzoeken bent, dan moeten er alarmbellen bij je gaan rinkelen. Er is dan misschien op papier niks bekend over vervuiling op jouw grond, maar als bij een groot deel van de buren eerder wel de grond vervuild was, dan is er een erg reële kans dat er bij jouw woning ook iets aan de hand kan zijn, maar er simpelweg eerder nooit onderzoek naar gedaan is. Ga jij zo’n woning kopen, probeer dan te kopen onder het voorbehoud van het uitvoeren van een verkennend bodemonderzoek. Neem dan op, dan als blijkt dat de grond ernstig vervuild is, dan jij dan onder de koop uit kan.
Ophooglagen
Wees bedachtzaam op ophooglagen. Bij ophooglagen is er in het verleden grond aangebracht om daar huizen op te bouwen. In het verleden is dit veel aangebracht op verontreinigde grond. Je ziet dat veel in Gouda.
Vraag onderzoeksrapporten op
Als je dit leest dan zie je dan er een sanering is uitgevoerd vrij recentelijk. Er is ook een evaluatie geweest. Maar wat staat hierin? Is de sanering helemaal geslaagd en daar mee afgedaan?
Als je ergens gaat investeren of een woning kopen waarbij je dit tegenkomt in het bodemrapport, zorg dan dat je verder gaat graven en vraag het laatst bekende rapport op. In dit geval is dat de evaluatie. De informatie uit de overige rapporten wordt waarschijnlijk ook al netjes opgesomd in het laatste rapport. Je hebt daarom meestal voldoende aan het laatste rapport. Nb: de gemeente zal je hiervoor waarschijnlijk wel leges in rekening brengen.
Wat betekenen deze afkortingen of begrippen?
Achtergrondwaarde = de kwaliteit van de bodem (grond) die er ‘van nature’ voorkomt. Dus wat als ‘normaal kan worden beschouwd’. Dit gebruikt de omgevingsdienst als referentiewaarde.
AP04 = partij-keuring
BIS = bodeminformatiesysteem
BKK = bodemkwaliteitskaart
BKK = Bodemkwaliteitskaart
BOOT= Besluit Opslag Ondergrondse Tanks. Dit is een veelgebruikte onderzoeksstrategie
BUS melding = melding die je verplicht moet doen als je wilt gaan saneren of iets werkzaamheden in de bodem te doen die ernstig verontreinigd. Bus = Besluit Uniforma Saneringen
EUT = ernst en urgentie
HO = historisch onderzoek
HBB = Historisch Bodem Bestand
I = Interventiewaarde. Verontreiniging hoger dan de interventiewaarde is foute boel. Is dat meer dan 25m3 grond of meer dan 100m3 aan grondwater, dan moet er gesaneerd worden.
Immobiel: Een verontreiniging in de bodem die zich niet verspreidt. De verontreiniging blijft dus op zijn plek en gaat niet naar het grondwater of de bodemlucht. Voorbeelden zijn zware metalen en PAK (koolstofdeeltjes).
Mobiel: Een verontreiniging in de bodem die zich wel verspreidt. De verontreiniging blijft dus niet op zijn plek en verplaatst zich door de grond, verspreidt naar het grondwater of naar de bodemlucht. Voorbeelden zijn benzineproducten of stoffen met chloor.
NO = nader onderzoek
OO = oriënterend onderzoek
PAK = Polycyclische aromatische koolwaterstoffen. Dit is een verzamelnaam chemische verbindingen van waterstof en koolstof. Voorbeelden: zijn Naftaleen, Bifenyl, Antraceen, Fenantreen, Fenaleen, Tetraceen en Chryseen
S = Streefwaarde (dit is wat we als ‘normaal’ beschouwen)
SE = saneringsevaluatie
SO = saneringsonderzoek
SP = saneringsplan
T = Tussenwaarde: de helft van de interventiewaarde. Verontreiniging hoger dan de tussenwaarde betekent vaak dat er nader onderzoek nodig is naar de gemeten verontreiniging.
VO = verkennend onderzoek
Wbb = Wet bodembescherming
Overig:
<= AW Geen verhoogde gehalten gemeten. Met andere woorden: de grond is schoon.
> AW Licht verontreinigd, groter dan de landelijk genormeerde Streefwaarde “volledig schoon”
(S-waarde). Er is geen verder onderzoek noodzakelijk.
> T Matig verontreinigd, groter dan de landelijk genormeerde Tussenwaarde (T-waarde). Vaak is nader onderzoek dan nodig.
> I Sterk verontreinigd. Indien er meer dan 25m3 grond is verontreinigd om meer dan 100m3 grondwater is verontreinigd dan moet er verplicht gesaneerd worden.
Wat is een NSX-score?
Met de NSX-score kan een inschatting worden opgemaakt hoe bodembedreigend de genoemde vergunde activiteit is. Deze score loopt van 0 tot 1000. Een score van 0 betekent dat de activiteit niet bodembedreigend is. Een score van 1000 betekent dat de activiteit (in grote mate) bodembedreigend is. Een vermelding met een hoge score hoeft niet te betekenen dat er ook daadwerkelijk bodemverontreiniging op het perceel aanwezig is. Bodemonderzoek zal dit moeten uitwijzen.
Wat is UBI?
Zie ook de afbeelding hierboven. Dit betekent: Uniforme bronindeling. Simpel gezegd: het is een code die je kan terugvinden in een UBI codeboek dat staat voor een bepaalde vorm van bedreiging in de bodem. Zo zie je in de afbeelding hierboven: UBI 631242. Volgens het UBI codeboek een hbo-tank (olie tank).
Wat is: Indicatief onderzoek?
Indicatief onderzoek wil zeggen dat je niet helemaal aan de norm voldoet.
Normaal doe je een verkennend bodemonderzoek. De norm schrijft bijvoorbeeld voor: is jouw locatie kleiner dan 500m2, dan moet je bij de strategie ‘verdacht’ 3 boringen doen van een 0,5 meter, 1 boring van 2 meter en 1 peilbuis plaatsen. Hier is er nu voor gekozen om dit niet volgens de norm zo te onderzoeken, maar vaak een lichter / eenvoudiger onderzoek te doen. Let dus goed op bij indicatief onderzoek dat dit niet een volledig en goed beeld geeft.
Het bodemrapport laat niks zien, is dit een garantie en zo nee, wat kan ik doen?
Heb jij een omgevingsrapportage en komt jouw woning er helemaal ‘clean uit’. Let op: dit betekent niet dat het een feit is dat de grond schoon is. Er kan nog steeds heel goed verontreiniging zitten, alleen is dat dan nog niet bekend. Wil je het echt zeker weten, dan kan je een milieutechnisch adviesbureau vragen om een verkennend bodemonderzoek te doen. De kosten hiervoor bedragen ca. €1000,-. Natuurlijk snappen we dat dit niet altijd mogelijk is. Maar daarom is het ook belangrijk om goed een bodemrapport te lezen en snappen. Als je twijfelt wat je moet doen en een bodemonderzoek laten uitvoeren is geen optie, dan zou je natuurlijk wel zo’n milieutechnisch adviesbureau kunnen vragen of zij jou o.b.v. een ‘deskresearch’ willen helpen. Dat wil zeggen dat zij het bodemrapport en alle relevante onderzoeken waarnaar verwezen wordt of die erop te vragen zijn, gaan analyseren waarna zij een gericht advies over de risico’s kunnen geven aan jou.
Je leest risico’s in het bodemrapport, wat kan je doen?
Wederom geldt hierbij eigenlijk hetzelfde advies als de vraag hierboven. Neem contact op met een milieutechnisch adviesbureau en vraag of zij jou kunnen helpen. Kan jij de mogelijkheid krijgen (van bijvoorbeeld de verkopende partij) om een verkennend bodemonderzoek te laten doen, dan is dit altijd het beste en veiligste. Maar vaak is die ruimte er niet. Daarom je het adviesbureau ook vragen of ze je op afstand kunnen helpen door op afstand alle aanwezige bodeminformatie te analyseren en jou een advies te geven over de risico’s die je loopt. Hoe vindt je een milieutechnisch adviesbureau? Gewoon even intikken op Google + de plaats waar jij woont of wij helpen je vrijblijvend aan 1 van de milieukundige advies- en onderzoeksbureaus waar wij mee samenwerkingen. Klik daarvoor hier.