Wat mag je allemaal vergunningsvrij bouwen?

Wat mag je je allemaal zonder vergunning bouwen in Nederland? Wij leggen het je uit.
Dit wordt in de Nederlands wet geregeld in het ‘besluit omgevingsrecht’, kort gezegd, de ‘BOR’.

Dit moet je vooraf weten
Vergunningsvrij bouwen geldt alleen voor woningen die GEEN monument zijn, GEEN beschermd stads- of dorpsgezicht of waar geen andere publiekrechtelijke beperking op zit. Hoe kom je erachter of dit voor jouw woning van toepassing is? Dit kan je o.a. vinden bij het kadaster.

Verder dien je altijd te bouwen volgens de eisen van het laatste bouwbesluit en heb je rekening te houden met het burenrecht.

Gewoon onderhoud
Voor gewoon onderhoud aan jouw woning heb je in principe geen vergunning nodig. Wel is de regel dat de detaillering, profilering en vormgeving van jouw woning door het onderhoud niet mag wijzigen. Voor monumenten geldt in principe hetzelfde als hierboven, maar daar geldt als extra belangrijke regel dat de materiaalsoorten en kleur niet mag wijzigen. Wil je zaken aan de binnenzijde van het monument veranderen tijdens het onderhoud, dan mag dit alleen als de betreffende onderdelen vanuit het oogpunt van monumentenzorg geen waarde hebben. Simpel uitgelegd: je woont in een monument dat van binnen al helemaal gemoderniseerd is en waar niks meer in de oorspronkelijke staat is. In dat geval maakt het niks uit als je binnen dingen verandert.

Als de gemeente het je verplicht
Het kan zijn dat de gemeente jou als pandeigenaar verplicht om iets aan jouw woning te doen. Bijvoorbeeld als je kozijnen bijna uit de muren vallen, je dak op instorten staat of de muren op instorten. Maar het kan ook zijn dat het uiterlijk van jouw woning in strijd is met de redelijke eisen van welstand. In dat geval kan de gemeente (of een ander bevoegd gezag) jou verplichten om binnen een bepaalde termijn veranderingen aan te brengen aan jouw woning. Deze zijn dan volgens de Bor, bijlage II, artikel 2, 2^e lid, niet vergunning plichtig.

Een aanbouw of een bijgebouw in de tuin (aparte blog)
Dit is misschien wel het meest interessante vergunning vrije vraagstuk. Dit kan van alles wat zijn. Een berging, een tuinhuis, een kantoor, een sauna, aanbouw, etc. Maar dit moet wel precies aan een lijst met eisen voldoen. Omdat dit een vrij uitgebreid onderwerp is, hebben we de uitleg voor dit onderwerp in deze aparte blog voor je opgeschreven.

Een dakkapel
Je mag vergunningsvrij een dakkapel plaatsen op je huis als deze aan de achterzijde van jouw woning zit. Ook mag je vergunningsvrij een dakkapel plaatsen aan de zijkant van jouw huis als deze niet uitkijkt op ‘openbaar toegankelijk gebied’. Dus als je bijvoorbeeld een dakkapel aan de zijkant wilt plaatsen van jouw huis en er loopt geen weg, park, vaarwater of bijv. plantsoen langs jouw huis, dan mag je die dakkapel zonder vergunning plaatsen. Dit mag je doen onder de volgende spelregels:

A. De dakkapel moet een plat dak hebben
B. De hoogte van de dakkapel mag gemeten vanaf de voet van de dakkapel niet hoger zijn dan 1,75 m
C. De onderkant van de dakkapel moet tussen de 0,5 en 1 meter van de dakvoet verwijderd zijn
D. De bovenzijde van de dakkapel moet minimaal 0,5 meter onder de dakvoet liggen
E. De zijkanten van de dakkapel moeten minimaal 0,5 meter van de zijkanten van het dakvlak of de erfgrens liggen
F. Verder mag een dakkapel niet vergunningsvrij op een woonwagen een vakantiewoning of een tijdelijke woning geplaatst worden

Dat ziet er visueel zo uit:

Een dakraam, daklicht, lichtstraat of soortgelijke daglichtvoorziening
Als je dit aan de achterzijde of aan de zijkant van jouw huis wilt plaatsen, dan gelden enkel maar de volgende spelregels:

Wil je een daglichtvoorziening plaatsen aan de voorzijde van jouw huis dan gelden de volgende regels:

A. Het mag alleen vergunningsvrij aan de zijkant van jouw huis als de kant waar je de dakkapel plaatst niet grenst aan openbaar toegankelijk gebied.
B. Het dakraam mag niet meer dan 0,6 meter buiten het dakvlak uitsteken.
C. Wil je een daglichtvoorziening plaatsen aan de voorzijde van jouw huis dan gelden de volgende regels:
D. Als er WEL redelijke eisen van welstand van toepassing zijn in jouw straat, dan mag je de daglichtvoorziening niet uitsteken boven het dakvlak.
E. Als er GEEN redelijke eisen van welstand van toepassing zijn, dan mag de daglichttoetreding maximaal 0,6 meter uitsteken boven het dakvlak.
F. Ook moeten de zijkanten van het dakraam/lichtstraat op minimaal 0,5 meter afstand zitten van de zijkanten+boven+onderkant van de randen van het dakvlak.

Zonnepanelen / zonnecollectoren
Juist in deze tijd is dat belangrijk om te weten. Je mag vergunningsvrij zonnepanelen en zonnecollectoren op jouw dak(en) plaatsen onder de volgende spelregels:

Spelregels voor panelen/collectoren op een SCHUIN dak:

A. Alle panelen/collectoren moeten binnen het dakvlak passen. Dus niet bijvoorbeeld aan de onder, boven of zijkant uitsteken.
B. De panelen/collectoren moeten in of direct op het dakvlak geplaatst worden. Dus niet op nog eens een aparte constructie.
C. De hellingshoek van de panelen/collectoren moet gelijk aan hellingshoek dakvlak.
D. De installatie zelf (denk in geval van een zonneboiler aan het boilervat zelf) moeten binnenshuis zijn geplaatst. Vrij logisch, want je wilt natuurlijk niet allemaal huizen in het straatbeeld waar buiten de panelen/collectoren om, ook nog allemaal installaties op het dak staan.

Spelregels voor panelen op een PLAT dak:

A. De panelen/collectoren mogen niet helemaal tot de zijkant van het dak lopen. De hoogte van het zonnepaneel is ook de afstand die je minimaal met bewaren tot de dakgrens van het platte dak.
B. Ook hier geldt dat de installatie zelf (denk in geval van een zonneboiler aan het boilervat zelf) binnenshuis moeten worden geplaatst.

Kozijnen, gevelpanelen en toebehoren
We hebben het hier over kozijnen en kozijninvulling. Denk bij kozijninvulling bijvoorbeeld aan de structuur van het kozijn (8 kleine raampjes i.p.v. 1 groot raam).

• De basisregel is heel simpel: is het aan de achterzijde van jouw woning, dan is het geen probleem.
• Aan de zijkant van jouw woning is ook geen probleem, zolang de zijkant van jouw huis maar niet direct grenst aan openbaar toegankelijk gebied. Grenst de zijkant van jouw huis direct aan de straat, dan heb je een vergunning nodig.
• Het is in principe ook in een bijgebouw in de achtertuin toegestaan, mits het op minimaal 1 meter afstand is van openbaar toegankelijk gebied en er geen redelijke eisen van welstand van toepassing zijn.

Zonweringen, rolhekken, luiken en rolluiken
Zonweringen, rolhekken, luiken en rolluiken zijn aan elke kant van je huis (het hoofdgebouw) vergunningsvrij.

In een bijgebouw zijn zonweringen, rolhekken, luiken en rolluiken alleen vergunningsvrij als dit aan de achterzijde van de woning is en/of als het niet direct uitkijkt op voor publiek toegankelijk gebied. Wil je dus bijvoorbeeld een rolluik plaatsen in een bijgebouw (garage) aan de straatkant van jouw huis, dan moet je aan 2 extra eisen voldoen en dat zijn de volgende:

• De zonweringen, rolhekken, luiken en/of rolluiken moeten aan de binnenzijde van de uitwendige scheidingsconstructie (lees: muur) zitten.
• Voor ten minste 75% voorzien van glasheldere doorkijkopeningen. Dit laatste begrip is dermate vaag (ook voor ons), dat het de sterke aanbeveling verdiend om eerst een vergunning check te doen bij de gemeente.

Afscheiding bij balkons en dakterrassen
Een balkon, dakterras of een omheining (valbeveiliging) is altijd vergunningplichtig. Een afscheiding maken naar de buren is echter altijd vergunningsvrij.

Tuinmeubels
Tuinmeubilair dat je wilt maken of plaatsen is altijd vergunningsvrij, zolang het maar niet hoger is dan 2,5 meter. Straatmeubilair (denk aan een bankje langs jouw oprit) is altijd vergunningsvrij.

Een speeltoestel of een sporttoestel
Denk aan een klimrek, schommel of buiten fitnes. Dit is vergunningsvrij als er wordt voldaan aan de volgende regels:

• Het mag niet hoger zijn dan 2,5 meter
• Het mag alleen aangedreven worden door de zwaartekracht (denk aan een glijbaan) of de fysieke kracht van een mens (dus geen automatische draaimolen of automatische wip)

Een schutting (erf- of perceelafscheiding)
De basisregel is heel simpel: je mag altijd vergunningsvrij een schutting of andere perceelafscheiding plaatsen als deze maximaal 1 meter hoog is.
Ook mag je vergunningsvrij een schutting/perceelafscheiding plaatsen van maximaal 2 meter hoogte, maar dan moet er aan de volgende voorwaarden voldaan worden:

• Het mag pas minimaal 1 meter achter de voorgevel van je huis worden aangelegd. Dus je mag niet zomaar een schutting van 2 meter hoogte in jouw voortuin zetten.
• Als er redelijke eisen van welstand van toepassing zijn in jouw buurt, dan moet de schutting/erfscheiding van 2 meter hoog op minimaal 1 meter afstand van openbaar toegankelijk gebied zitten.
• Er moet al een huis of ander bouwwerk staan waarmee de schutting of erfafscheiding ‘in functionele relatie’ staat. Als er al een huis staat is dit vrijwel altijd het geval.

Een constructie om terreinhoogteverschil te overbruggen
Hierbij geldt dat het niet meer dan 1 meter mag zijn en niet hoger is dan het aansluitende afgewerkte terrein.

Vlaggenmast
Je mag 1 vlaggenmast per erf vergunningsvrij plaatsen. De maximale hoogte van de vlaggenmast mag 6 meter zijn.

Afvalcontainer(s)
Deze mag je plaatsen en of maken zolang ze niet hoger zijn dan 2 meter en als ze bovengronds worden geplaatst, dan mag de oppervlakte niet meer dan 4 m2 zijn. Ook gaat het alleen om containers voor huishoudelijk afval, dus niet voor bedrijfsafval bijvoorbeeld.

Een ander bouwwerk
Je mag ook over jouw gehele perceel een ‘bouwwerk’ plaatsen zonder vergunning zolang deze maar niet hoger is dan 1 meter en niet groter dan 2 m2.

Dit zijn de belangrijkste vergunningsvrije zaken die je mag bouwen. Er zijn nog meer vergunningsvrije zaken die je mag bouwen, maar die hebben we omdat deze minder vaak voorkomen hier achterwege gelaten. Denk bijvoorbeeld aan antenne installaties. Wil je wel een volledig overzicht zien, google dan even naar ‘besluit omgevingsrecht bijlage 2’. Heel veel succes!